Πίνακας περιεχομένων

1. Οι αλλαγές στο μέλλον των εργαζομένων και των επαγγελμάτων 2
   1. Ψηφιακή πρόσβαση & τεχνολογική πρόοδος 2
   2. Αυξανόμενο κόστος ζωής & οικονομική αβεβαιότητα 2
   3. Πράσινη μετάβαση & κλιματική αλλαγή 2
   4. Δημογραφικές μεταβολές 2
   5. Γεωοικονομικός κατακερματισμός 2
   6. Θέσεις εργασίας: νέες, χαμένες και καθαρές αλλαγές 2
   7. Δεξιότητες που θα απαιτούνται 2
   8. Στρατηγικές εργοδοτών 3
   9. Συμπέρασμα 3
2. Και ποιος ο ρόλος της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και των εκπαιδευτικών σε αυτό το πλαίσιο; 3
   1. Ρόλος του Εκπαιδευτικού: από μεταδότη γνώσης σε “καθοδηγητή μάθησης” 3
   2. Τεχνολογία στην τάξη – Ψηφιοποίηση & AI 4
   3. Ο ρόλος του/της εκπαιδευτικού σήμερα είναι: 4
   4. Ανάγκη για διαρκή επιμόρφωση των εκπαιδευτικών 5
   5. Μελλοντικές δεξιότητες μαθητών = Νέο αναλυτικό πρόγραμμα 5
   6. Κίνδυνοι και προκλήσεις 5
   7. Ευκαιρίες για τον εκπαιδευτικό του μέλλοντος 6
   8. Συμπέρασμα 6
3. Τα επαγγέλματα «του μέλλοντος» 6
   1. 1.Big Data Specialists 6
   2. 2. Fintech Engineers(Μηχανικοί Λογισμικού) 7
   3. 3. AI & Machine Learning Specialists 7
   4. 4. Software & Application Developers 7
   5. 5. Renewable Energy & Environmental Engineers 8
   6. 6. Autonomous & Electric Vehicle Specialists 8
   7. 7. Secondary School Teachers (Δάσκαλοι δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης) 8
   8. 8. Nursing Professionals & Personal Care Aides (Επαγγελματίες προσωπικής φροντίδας) 8
   9. 9. Delivery Drivers, Farmworkers, Construction Workers (Οδηγοί, ειδικοί κατασκευών, αγροτικής ανάπτυξης, διοίκησης) 9
   10. Σε ποια επαγγέλματα μειώνεται η ζήτηση; 9
4. Το μέλλον των Μαθηματικών στο Λύκειο: Από την αναπαραγωγή στην παραγωγή ιδεών 9
   1. Εισαγωγή 9
   2. Ο ρόλος της Γεωμετρίας στην καλλιέργεια μαθηματικής δημιουργικότητας 10
   3. Παραδείγματα αποδεικτικής διερεύνησης στην ΤΝ εποχή: 10
   4. Μοντελοποίηση και συνδέσεις με τον πραγματικό κόσμο 11
   5. Ο μαθηματικός γραμματισμός στην εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης 11
   6. Συμπέρασμα 11

Στον παρακάτω σύνδεσμο  του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ μπορείτε να δείτε αναλυτικά την  έκθεση 2025 για το μέλλον των εργασιών στον κόσμο με κατεύθυνση έως το 2030. (Πηγή: WEF_Future_of_Jobs_Report_2025.pdf)

Κάποια σημαντικά σημεία της έκθεσης, με τη βοήθεια και ΑΙ:

Οι αλλαγές στο μέλλον των εργαζομένων και των επαγγελμάτων

Ψηφιακή πρόσβαση & τεχνολογική πρόοδος

Το 60% των εργοδοτών προβλέπει ότι η ψηφιοποίηση θα έχει τεράστια επίδραση έως το 2030.

Το 86% αναμένει καθοριστικές επιπτώσεις από την τεχνητή νοημοσύνη και επεξεργασία πληροφοριών

Το 58% αναφέρεται σε ρομποτική και αυτοματισμούς, και το 41% σε τεχνολογίες ενέργειας.

Αυξανόμενο κόστος ζωής & οικονομική αβεβαιότητα

• Το 50% των επιχειρήσεων αναμένει ότι θα μετασχηματίσει τη λειτουργία τους έως το 2030
• Η οικονομική επιβράδυνση προβλέπεται ότι θα οδηγήσει στη μείωση 1,6 εκατ. θέσεων εργασίας.

Πράσινη μετάβαση & κλιματική αλλαγή

Η άμβλυνση της κλιματικής κρίσης είναι στην 3η θέση των μετασχηματιστικών παραγόντων, με την προσαρμογή να ακολουθεί στην 6η θέση.

Νέες θέσεις εργασίας αναμένονται στην ανανεώσιμη ενέργεια, περιβαλλοντική μηχανική, ηλεκτρικά/αυτονόμητα οχήματα.

Δημογραφικές μεταβολές

• Οι γηράσκοντες πληθυσμοί στις υψηλού εισοδήματος χώρες και η αυξανόμενη εργατική ηλικία σε χώρες χαμηλού εισοδήματος οδηγούν ζήτηση για έργα εκπαίδευσης, mentoring και διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού.

Γεωοικονομικός κατακερματισμός

Οι περιορισμοί στις αλυσίδες εφοδιασμού και οι γεωστρατηγικές εντάσεις αναδιατάσσουν την επιχειρηματική στρατηγική και επίδραση στην απασχόληση.

Θέσεις εργασίας: νέες, χαμένες και καθαρές αλλαγές

• Αναμένεται καθαρή αύξηση κατά ~78 εκατ. θέσεων εργασίας μέχρι το 2030.
• 170 εκατ. νέες απασχολήσεις σε τεχνολογία, πράσινη ενέργεια και κοινωνικές υπηρεσίες.
• 92 εκατ. θέσεις εργασίας θα εξαφανιστούν, κυρίως σε γραφειοκρατία  και χειρωνακτικές θέσεις

Δεξιότητες που θα απαιτούνται

• Ταχέως ανερχόμενες δεξιότητες: Ανάλυση δεδομένων, AI, ψηφιακός γραμματισμός, δίκτυα και κυβερνοασφάλεια.
• Δεξιότητες που θα αναβαθμιστούν: Δημιουργική σκέψη, ευελιξία, ανθεκτικότητα, ηγεσία, διαχείριση, περιβαλλοντική ευθύνη, παραγωγή ιδεών-νέων μαθηματικών και επιστημονικών θεωριών.
• Δεξιότητες σε συρρίκνωση: Μη τυποποιημένες χειρωνακτικές εργασίες, αναλυτική ακρίβεια, επεξεργασία κειμένου/υπολογιστικές μη-δημιουργικές διαδικασίες.
• Το 39% των τωρινών δεξιοτήτων θα χρειαστεί αλλαγή ως το 2030

Στρατηγικές εργοδοτών

• Το 85% των επιχειρήσεων σχεδιάζει να επενδύσει σε προγράμματα αναβάθμισης δεξιοτήτων.
• Οι πρωτοποριακές χώρες υιοθετούν εκπαίδευση «μικρο-διαπιστεύσεων» (micro-credentials), δια βίου μάθηση και συνεργασίες δημόσιου–ιδιωτικού τομέα.

Συμπέρασμα

• Μέχρι το 2030 αναμένεται καθαρή δημιουργία θέσεων εργασίας αλλά σημαντική αναδιάταξη λόγω αυτοματοποίησης και πράσινης μετάβασης.
• Οι επιχειρήσεις, κυβερνήσεις και εργαζόμενοι πρέπει να επενδύσουν μαζικά σε νέες δεξιότητες, ιδιαίτερα στον ψηφιακό τομέα, την περιβαλλοντική δράση και στις κοινωνικές δεξιότητες.
• Η δια βίου μάθηση δεν είναι πλέον επιλογή αλλά ανάγκη – αυτές οι δεξιότητες θα καθορίσουν την ανταγωνιστικότητα στην αγορά εργασίας της επόμενης δεκαετίας.

Και ποιος ο ρόλος της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και των εκπαιδευτικών σε αυτό το πλαίσιο;

Ρόλος του Εκπαιδευτικού: από μεταδότη γνώσης σε “καθοδηγητή μάθησης”

• Ο εκπαιδευτικός μετατρέπεται από παραδοσιακό διδάσκοντα σε facilitator, που βοηθά τους μαθητές να αναπτύξουν δεξιότητες όπως:
  • Κριτική σκέψη
  • Επίλυση προβλημάτων
  • Συνεργασία
  • Ψηφιακός γραμματισμός
  • παραγωγός ιδεών

Οι εκπαιδευτικοί γίνονται καθοδηγητές νοοτροπίας και μεσολαβητές μεταξύ ανθρώπου–τεχνολογίας.

Τεχνολογία στην τάξη – Ψηφιοποίηση & AI

• Η τεχνητή νοημοσύνη, τα συστήματα εξατομικευμένης μάθησης(adaptive learning software) και η εξ αποστάσεως μάθηση γίνονται βασικά εργαλεία.
• Ο εκπαιδευτικός καλείται:
  • Να ενσωματώσει ψηφιακά εργαλεία με νόημα.
  • Να μάθει να συνεργάζεται με εκπαιδευτικές πλατφόρμες βασισμένες σε AI.
  • Να αναπτύξει δεξιότητες εκπαιδευτικής τεχνολογίας –  edtech (τεχνολογίας στην εκπαίδευση).

Παράλληλα, η ανθρώπινη παρουσία παραμένει αναντικατάστατη για την υποστήριξη, ενσυναίσθηση και κοινωνική δυναμική.

Παρά την εντυπωσιακή πρόοδο των τεχνολογιών μάθησης – όπως η τεχνητή νοημοσύνη, τα προσαρμοζόμενα λογισμικά και η εξ αποστάσεως εκπαίδευση – η ανθρώπινη παρουσία του/της εκπαιδευτικού παραμένει αναντικατάστατη. Η διδασκαλία δεν είναι απλώς μετάδοση πληροφορίας, αλλά σχέση, φροντίδα, συντονισμός και νοηματοδότηση της μάθησης μέσα από διαπροσωπική αλληλεπίδραση.

 Όπως υποστηρίζει ο Lev Vygotsky, η γνωστική ανάπτυξη δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς κοινωνική αλληλεπίδραση και στήριξη από έναν ικανότερο άλλον· ο εκπαιδευτικός είναι αυτός που ενεργοποιεί τη “Ζώνη Επικείμενης Ανάπτυξης” του μαθητή (Vygotsky, 1978).

 Ο Paulo Freire τονίζει τη σημασία του διαλόγου και της συνειδητοποίησης· η εκπαιδευτική σχέση δεν είναι μηχανική, αλλά πράξη ελευθερίας, με τον εκπαιδευτικό ως συμμετοχικό υποστηρικτή της μάθησης (Freire, 1970).

 Η UNESCO (2023) αναφέρει ότι ακόμα και σε πλήρως ψηφιακά εκπαιδευτικά περιβάλλοντα, η παρουσία ενηλίκου καθοδηγητή είναι κρίσιμη για την ψυχοκοινωνική υποστήριξη, την ενσυναίσθηση και τη διαχείριση της κοινωνικής δυναμικής.

Ο ρόλος του/της εκπαιδευτικού σήμερα είναι:

•  Να ανιχνεύει συναισθηματικές και ψυχολογικές ανάγκες του μαθητή που δεν μπορούν να καταγραφούν από αλγορίθμους.
•  Να καλλιεργεί σχέσεις εμπιστοσύνης και επικοινωνίας, που ενισχύουν τη μαθησιακή αυτοεκτίμηση.
•  Να προσαρμόζει αυθόρμητα το ύφος, το περιεχόμενο και τη μεθοδολογία ανάλογα με τη συγκυρία, το κλίμα και τη δυναμική της ομάδας.
•  Να συντονίζει τη μαθησιακή κοινότητα και να διασφαλίζει τη συμμετοχή, τη συμπερίληψη και την αλληλεγγύη.

 Όπως τονίζει και το European Framework for the Digital Competence of Educators (DigCompEdu), οι ψηφιακές τεχνολογίες είναι υποστηρικτικές – όχι υποκατάστατα της παιδαγωγικής σχέσης (Redecker, 2017).

• Vygotsky, L. S. (1978). Mind in Society: The Development of Higher Psychological Processes. Harvard University Press.
• Freire, P. (1970). Pedagogy of the Oppressed. Herder and Herder.
• UNESCO (2023). Technology in Education: A tool on whose terms? [Global Education Monitoring Report]
• Redecker, C. (2017). European Framework for the Digital Competence of Educators: DigCompEdu. Publications Office of the European Union.

Ανάγκη για διαρκή επιμόρφωση των εκπαιδευτικών

Στην αναφορά επίσης τονίζεται ότι:

❝ Το 44% των δεξιοτήτων θα αλλάξει μέχρι το 2030 — όσοι εργάζονται στην εκπαίδευση πρέπει να επανακαταρτιστούν οι ίδιοι για να βοηθήσουν άλλους να καταρτιστούν. ❞

Άρα οι εκπαιδευτικοί:

• Οφείλουν να συμμετέχουν σε προγράμματα δια βίου μάθησης, όχι μόνο για παιδαγωγικά, αλλά και:
  • Ψηφιακές δεξιότητες
  • Διαχείριση δεδομένων μάθησης (learning analytics)
  • Εκπαίδευση σε πράσινες και ηθικές δεξιότητες

Εξάλλου η αλλαγή νοοτροπίας δε γίνεται με την αλλαγή της θέσης ενός διακόπτη, αλλά απαιτούνται βιωματικές προσεγγίσεις σε καθημερινή βάση και αλληλεπίδραση με άλλους συναδέλφους στην πράξη.

Μελλοντικές δεξιότητες μαθητών = Νέο αναλυτικό πρόγραμμα

Οι μαθητές θα χρειάζονται:

• Προσαρμοστικότητα
• Ψηφιακή και πληροφοριακή σκέψη
• Κοινωνική ευφυΐα
• Περιβαλλοντική υπευθυνότητα
• Δημιουργική σκέψη

Οι εκπαιδευτικοί καλούνται να ανασχεδιάσουν:

• Δραστηριότητες
• Θεματικές ενότητες
• Αξιολόγηση…για να ενισχύσουν αυτές τις δεξιότητες.

Κίνδυνοι και προκλήσεις

• Υποτίμηση του επαγγέλματος σε χώρες όπου δεν υπάρχει στρατηγική για αναβάθμιση.
• Πιθανές απώλειες θέσεων σε παραδοσιακούς ρόλους/γνωστικά αντικείμενα.
  • Οτιδήποτε στηρίζεται κυρίως στη μετάδοση πληρφοριών και λιγότερο σε δημιουργικές/συνθετικές δεξιότητες και των οποίων το περιεχόμενο:
    • είναι εύκολα προσβάσιμο σε ψηφιακές πηγές,
    • είναι εύκολα αυτοματοποιήσιμο από τεχνητή νοημοσύνη
    • δεν έχει ενταχθεί σε διαθεματικά ή παραγωγικά περιβάλλοντα μάθησης
  • Δηλαδή, ότιδήποτε ένας μαθητής μπορεί να προσεγγίσει μέσω ΤΝ και να το απαντήσει χωρίς να χρειαστεί να εργαστεί σε αυτό μπορεί να αντικατασταθεί εύκολα ως αντικείμενο.
  • ΑΠΑΙΤΕΙΤΑΙ λοιπόν μετασχηματισμός ρόλων και αντικειμένων σε τέτοιας μορφής γνωσιακά αντικείμενα.
• Αύξηση του άγχους και επαγγελματικής φθοράς, λόγω ψηφιακής κόπωσης και αυξημένων απαιτήσεων.

Ευκαιρίες για τον εκπαιδευτικό του μέλλοντος

• Ανάδειξη σε κρίσιμο πυλώνα διαμόρφωσης πολιτών του 21ου αιώνα.
• Ρόλοι σε:
  • Εκπαίδευση με χρήση AI
  • Ανάπτυξη εκπαιδευτικού υλικού υψηλής τεχνολογίας
  • Επαγγελματικό coaching
  • Συμμετοχή σε ερευνητικά δίκτυα ή εργαστήρια εκπαίδευσης

Συμπέρασμα

Το μέλλον του εκπαιδευτικού στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση είναι μεταβατικό αλλά κρίσιμο:

Ο επιτυχημένος εκπαιδευτικός του 2030 δεν θα είναι εκείνος που ξέρει “περισσότερα”, αλλά εκείνος που μπορεί να μαθαίνει συνεχώς και να ενεργοποιεί τη μάθηση των άλλων.

Τα επαγγέλματα «του μέλλοντος»

Αν και θεωρώ ότι κανένα επάγγελμα πλέον, όπως και κανένας τίτλος δε δημιουργεί την προσωπικότητα και τον επαγγελματία, αλλά το αντίθετο, δηλαδή το άτομο είναι αυτό που δίνει την προστιθέμενη αξία στον τίτλο ή το επάγγελμά του και καθορίζει την επίδρασή του στην κοινωνία και τους συνανθρώπους του, μπορούμε να δούμε μερικές παρατηρήσεις για επαγγέλματα που καταγράφονται από το Future of Jobs Report 2025. Για τα παραδείγματα των σχολών που καταγράφονται σε καθεμία κατηγορία ισχύει ότι πλέον σχεδόν από οποιαδήποτε σχολή μπορείς να εξειδικεύσεις σε ό,τι αποφασίσεις. Ειδικά από τις γενικότερων γνώσεων και περιεχομένου. Αλλά συχνά μπορείς να διευκολυνθείς αν εξαρχής γνωρίζεις που θα βρεις τις ειδικές σπουδές που επιθυμείς και ήδη γνωρίζεις. Έτσι, αναφέρω παρακάτω κάποιες σχολές, αλλά σίγουρα υπάρχουν και άλλες δυνατότητες που θέλουν ψάξιμο. Γενικά, οι επιλογές είναι πολλές..

1.Big Data Specialists

Ρόλος: Ανάλυση μεγάλων δεδομένων, εξαγωγή insight, υποστήριξη επιχειρηματικών αποφάσεων.
Ζήτηση: Ανάμεσα στις ταχύτερα αναπτυσσόμενες θέσεις έως το 2030.
Απαιτούμενες σπουδές: Πτυχίο σε Data Science, Μαθηματικά – Στατιστική, Πληροφορική, με γνώσεις Python, SQL, Hadoop.
Ενδεχόμενα παραδείγματα σχολών στον Ελληνικό χώρο(χωρίς να τα έχω ψάξει εκτενώς όλα…):

MSc Data Science & Information Technologies (DSIT) – ΕΚΠΑ (Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών, σε συνεργασία με το ΕΚ “Αθηνά” και BRFAA)

Πανεπιστήμιο Πειραιώς – Μεταπτυχιακό MSc in Artificial Intelligence (AI & Data Science) με έμφαση σε μηχανική μάθηση και ανάλυση δεδομένων

ΕΑΠ – ΠΜΣ Data Science & Machine Learning

ΑΠΘ – Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών – ΠΜΣ Data Science

ΟΠΑ – MSc in Data Science (Τμήμα Πληροφορικής & Στατιστικής)

ΔΠΘ / UoM – ΠΜΣ AI & Data Analytics

2. Fintech Engineers(Μηχανικοί Λογισμικού)

Ρόλος: Ανάπτυξη ψηφιακών λύσεων για τραπεζικούς και χρηματοοικονομικούς κλάδους.
Ζήτηση: Από τις κορυφαίες θέσεις σε ποσοστιαία ανάπτυξη μέχρι το 2030 .
Σπουδές: Πληροφορική, Μαθηματκά, Χρηματοοικονομική, Τραπεζική τεχνολογία, Blockchain, ασφαλή APIs.

Τμήματα Χρηματοοικονομικής & Πληροφορικής (ΟΠΑ) ή Τραπεζικής & Οικονομικής Πληροφορικής (Πανεπιστήμιο Πειραιώς) προσφέρουν συναφή μαθήματα.

Προτεινόμενη προσέγγιση: MSc στην Τεχνητή Νοημοσύνη με μαθήματα Fintech/Blockchain, ή μεταπτυχιακά σε Οικονομική Πληροφορική.

MSc Εφαρμοσμένη Οικονομική & Χρηματοοικονομική στο Τμήμα Οικονομικών ΕΚΠΑ (κατευθύνσεις Χρηματοοικονομική – Ποσοτικά μαθηματικά – Δικτυακά συστήματα), με εργαστήρια FinTech & Blockchain μέσω Αθηνά και Εργαστηρίου Τραπεζικής – ABL  

MSc Financial Technology (Fintech) – Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων & Οργανισμών, θεματικές: FinTech, Cryptocurrency, Blockchain, Cybersecurity, Big Data.

ΑΠΘ – Τμήμα Πληροφορικής – ΠΜΣ Τεχνητή Νοημοσύνη (έως 30 εισακτέοι)

ΠΑΠΕΙ-Δημόκριτος – ΔΠΜΣ Τεχνητής Νοημοσύνης – AI developers

Παν. Θεσσαλίας – ΠΜΣ AI & Εφαρμογές με βαθιά μάθηση, ρομποτική, όραση

Προπτυχιακό Τμήμα Πληροφορικής ΑΠΘ, ΟΠΑ, ΕΜΠ, ΠΑΠΕΙ, Παν. Ιωαννίνων κ.α.

3. AI & Machine Learning Specialists

Ρόλος: Σχεδιασμός και ανάπτυξη AI/ML εφαρμογών, μοντέλα, πρωτόκολλα.
Ζήτηση: Ανάμεσα στις καθοριστικές και ταχύτερα αναπτυσσόμενες ειδικότητες .
Σπουδές: Πληροφορική, Εφαρμοσμένα Μαθηματικά, με εμβάθυνση σε Τεχνητή Νοημοσύνη, Νευρωνικά Δίκτυα, TensorFlow/PyTorch.

4. Software & Application Developers

Ρόλος: Δημιουργία web/mobile εφαρμογών, συντήρηση λογισμικού.
Ζήτηση: Μία από τις 4 κορυφαίες θέσεις αναπτυσσόμενες .
Σπουδές: Πληροφορική, Μηχανική Λογισμικού, ανάπτυξη σε JavaScript, Java, C#, frameworks.

5. Renewable Energy & Environmental Engineers

Ρόλος: Σχεδιασμός συστημάτων καθαρής ενέργειας (ηλιακή, αιολική), εφαρμογή λύσεων για κλιματική προσαρμογή.
Ζήτηση: Ταχέως αναπτυσσόμενοι ρόλοι στον πράσινο τομέα .
Σπουδές: Περιβαλλοντική/Ηλεκτρολόγος Μηχανική, Ενεργειακή Τεχνολογία, Αειφορία.

Πολυτεχνικές σχολές και τμήματα Μηχανικών περιβάλλοντος. Το ΕΚΠΑ παρέχει διαθεματικές δραστηριότητες για βιώσιμη ανάπτυξη (Εργ. Πολιτικής Οικονομίας & Βιώσιμης Ανάπτυξης, ICRE8, UNSDSN)

6. Autonomous & Electric Vehicle Specialists

Ρόλος: Ανάπτυξη αυτόνομων οχημάτων, αισθητήρων, συστημάτων πλοήγησης.
Ζήτηση: Στην κορυφή των green-tech θέσεων .
Σπουδές: Μηχανολογία, Ηλεκτρολόγων Μηχανικών, Κυβερνητική, Autonomy systems.

Τμήματα Μηχανολόγων και Ηλεκτρολόγων Μηχανικών σε Πολυτεχνεία ΕΜΠ, Κρήτης, Πατρών ή ΔΘΕΠΑΣΑ σχεδιάζουν αντίστοιχα μαθήματα/εργαστήρια.

Προπτυχιακές και μεταπτυχιακές σπουδές σε Μηχανικούς με ερευνητικό ενδιαφέρον (π.χ. αυτονομία, IoT) μέσω διατμηματικών δράσεων – π.χ. MSc Διοίκηση & Οικονομική Τηλεπικοινωνιών παρέχει τεχνολογικές δεξιότητες στο τμήμα πληροφορικής ΕΚΠΑ.

7. Secondary School Teachers (Δάσκαλοι δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης)

Ρόλος: Διδασκαλία μαθημάτων, ανάπτυξη κρίσιμων & ψηφιακών δεξιοτήτων, προσαρμογή νέων μαθησιακών μεθόδων.
Ζήτηση: Μεγαλύτερη αύξηση θέσεων σε απόλυτους αριθμούς έως το 2030 .
Σπουδές: Παιδαγωγικά, MSc/Πανεπιστημιακή Εκπαίδευση, δια βίου μάθηση σε ψηφιακά εργαλεία/AI.
Σχολές Μαθηματικών, Φυσικών, Φιλολόγων, Ειδικής αγωγής, Παιδαγωγικών κλπ.

8. Nursing Professionals & Personal Care Aides (Επαγγελματίες προσωπικής φροντίδας)

Ρόλος: Φροντίδα ηλικιωμένων/ασθενών, κοινωνική υποστήριξη, ψυχική υγεία.
Ζήτηση: Σημαντική αύξηση σε όλο τον κόσμο .
Σπουδές: Νοσηλευτική, Κοινωνική Εργασία, Ψυχική Υγεία, συνεχής πιστοποίηση.

Τμήματα Νοσηλευτικής. Στο τμήμα Νοσηλευτικής – ΕΚΠΑ: πτυχίο + δυνατότητα εκπαίδευσης σε διοίκηση υπηρεσιών υγείας (ΔΠΜΣ Οργάνωση & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας / Health Informatics)

9. Delivery Drivers, Farmworkers, Construction Workers (Οδηγοί, ειδικοί κατασκευών, αγροτικής ανάπτυξης, διοίκησης)

Ρόλος: Βασικός πυλώνας logistics, αγροτική παραγωγή, κατασκευές.
Ζήτηση: Οι μεγαλύτερες αυξήσεις σε απόλυτους αριθμούς .
Σπουδές/Κατάρτιση: Τεχνικές σχολές (ΤΕΕ), πιστοποιήσεις οδηγήσεων, κομπιουτερ για αγρότες, δεξιότητες βιώσιμης γεωργίας.

ΤΕΙ / ΑΤΕΙ (νυν ΤΕΑ) με ειδίκευση σε κατασκευές, αγροτική τεχνολογία, logistics μέσω Τεχνολογικών Ιδρυμάτων & Τμημάτων Αγροτικής Ανάπτυξης, Διοίκησης Επιχειρήσεων & τεχνικών σχολών.

Οικονομικά & Διοίκηση Επιχειρήσεων: π.χ. Analytics & Info Systems (ΔΠΜΣ) συνδέεται με logistics  του ΕΚΠΑ.

Σε ποια επαγγέλματα μειώνεται η ζήτηση;

• Ταχύτατη πτώση παρουσιάζεται σε υπαλλήλους τράπεζας, βοηθούς γραφείου και εργασζόμενους σε χρονοβόρες χειρωνακτικές θέσεις .
• Είναι θέσεις διαδικαστικών/χειρωνακτικών καθηκόντων που αντικαθιστώνται με αυτοματοποίηση.

Το μέλλον των Μαθηματικών στο Λύκειο: Από την αναπαραγωγή στην παραγωγή ιδεών

Εισαγωγή

Στο πλαίσιο της ψηφιακής επανάστασης, της αυτοματοποίησης και της τεχνητής νοημοσύνης, τα Μαθηματικά αποκτούν έναν νέο ρόλο στη σχολική εκπαίδευση: όχι απλώς ως εργαλείο επίλυσης προβλημάτων, αλλά ως πεδίο ανάπτυξης δημιουργικής σκέψης, μοντελοποίησης και κατανόησης της ίδιας της δομής της σκέψης.

Η μετακίνηση από το “μάθε τον τύπο και εφάρμοσέ τον” στο “ανακάλυψε τον τύπο, κατάλαβε γιατί ισχύει και πώς παράγεται”, είναι πλέον αναγκαία και σύμφωνη με τις μελλοντικές δεξιότητες που απαιτεί ο κόσμος της εργασίας.

 Ωστόσο, σε ένα μοντέλο που ενισχύει τη μαθηματική σκέψη, ο μαθητής ενθαρρύνεται να εξερευνήσει πώς παράγεται αυτός ο τύπος, να τον ερμηνεύσει γεωμετρικά και αλγεβρικά, και να αναγνωρίσει τη δομή του ως έκφραση ενός γενικευμένου μοτίβου.

Η ευρετική μάθηση επιτρέπει στον μαθητή να οικοδομεί γνώσεις μέσα από πειραματισμό, υποθέσεις, αναστοχασμό και κατανόηση της μαθηματικής λογικής πίσω από τους τύπους. Ένα τέτοιο περιβάλλον ενισχύει τη μεταγνώση, τη δημιουργικότητα, και την ικανότητα προσαρμογής σε νέα προβλήματα.

Ο ρόλος της Γεωμετρίας στην καλλιέργεια μαθηματικής δημιουργικότητας

Η Γεωμετρία, συχνά υποτιμημένη, προσφέρει μοναδικές ευκαιρίες για ανάπτυξη χωρικής αντίληψης, οπτικοποίησης, επιχειρηματολογίας και παραγωγής συλλογισμών. Μέσα από δραστηριότητες όπως:

• η ανακάλυψη θεωρημάτων με χρήση ψηφιακών εργαλείων (π.χ. GeoGebra),
• η διερεύνηση ιδιοτήτων μέσα από μετασχηματισμούς,
• η σύνδεση γεωμετρικών προβλημάτων με εφαρμογές (π.χ. design, αρχιτεκτονική, animation),

οι μαθητές ενθαρρύνονται να οραματιστούν, να αιτιολογήσουν, να κατασκευάσουν.

Στο νέο πλαίσιο που διαμορφώνεται από την παρουσία της Τεχνητής Νοημοσύνης στην εκπαίδευση, η Γεωμετρία αποκτά επιπλέον διαστάσεις:

• Μέσα από τη δυναμική γεωμετρία και τις διαδραστικές διερευνήσεις, ο μαθητής μπορεί να διατυπώνει εικασίες και να δοκιμάζει τις συνέπειές τους πριν οδηγηθεί σε απόδειξη.
• Η αιτιολόγηση και η απόδειξη γίνονται όχι απλώς μαθηματικές δεξιότητες, αλλά ασκήσεις λογικής ακρίβειας, αναστοχασμού και πειραματικής προσέγγισης: για παράδειγμα, να αποδείξει γιατί οι διάμεσοι ενός τριγώνου τέμνονται σε ένα σημείο, όχι επειδή το αναφέρει ένα σχολικό εγχειρίδιο, αλλά επειδή το διερεύνησε με εργαλείο ΤΝ και το ερμήνευσε λογικά.
• Οι σχέσεις μεταξύ γεωμετρικών εννοιών (όπως συμμετρία, ισότητα, μετασχηματισμοί) μπορούν να μετατραπούν σε προβλήματα δημιουργικής διερεύνησης και επαγωγής, ενισχύοντας την παραγωγή νέων ιδεών.

Με τη βοήθεια της ΤΝ, που μπορεί να παρέχει άμεσα παραδείγματα, δυναμικά μοντέλα και ανατροφοδότηση, η Γεωμετρία γίνεται ένας χώρος όπου ο μαθητής δεν καταναλώνει έτοιμη γνώση, αλλά την οικοδομεί και την επεκτείνει. Έτσι, εντάσσεται πλήρως στο όραμα των Μαθηματικών ως εργαστήριο δημιουργικής και παραγωγικής σκέψης.

Παραδείγματα αποδεικτικής διερεύνησης στην ΤΝ εποχή:

1. Οι διάμεσοι ενός τριγώνου τέμνονται σε ένα σημείο
   • Ο μαθητής χρησιμοποιεί δυναμική γεωμετρία για να σύρει κορυφές τριγώνου και να παρατηρήσει το σταθερό σημείο τομής των διαμέσων. Στη συνέχεια, οδηγείται να ερμηνεύσει γιατί αυτό συμβαίνει μέσω της έννοιας του μέσου ευθυγράμμου τμήματος και των παραλληλογράμμων.
2. Το άθροισμα των γωνιών κάθε τριγώνου είναι 180°
   • Μέσω μεταφοράς τριγώνου σε διαφορετικές θέσεις, οι μαθητές πειραματίζονται με τη χρήση ευθειών, παράλληλων και διαδοχικών περιστροφών, καταλήγοντας σε οπτική απόδειξη με υποστήριξη ΤΝ (π.χ. αναπαραγωγή ήχου/εικόνας με εξηγήσεις).
3. Το ύψος, η διάμεσος και η διχοτόμος στο ισοσκελές τρίγωνο συμπίπτουν
   • Οι μαθητές διατυπώνουν την εικασία μέσω δυναμικού σχεδίου και στη συνέχεια, καθοδηγούμενοι από ερωτήσεις του συστήματος ΤΝ, οδηγούνται σε απόδειξη μέσω συμμετρίας και ισότητας τριγώνων.
4. Τα εφαπτόμενα τρίγωνα και οι λόγοι πλευρών
   • Μαθητές εξερευνούν διαφορετικά τρίγωνα και εφαπτόμενους κύκλους για να ανακαλύψουν σχέσεις συμμετρίας και να τεκμηριώσουν λογικά γιατί ο λόγος εφαπτομένων σχετίζεται με εμβαδά και μήκη πλευρών.
5. Η πρόταση του Θαλή με παραλλαγές
   • Αντί να δίνονται έτοιμα σχήματα, ζητείται από τους μαθητές να κατασκευάσουν σενάρια και να ανακαλύψουν πότε ισχύει η ομοιότητα τριγώνων βάσει αναλογιών, με υποστήριξη λογισμικών και ερωταπαντήσεων τύπου “Socratic AI”.

Βέβαια, πολλά από τα παραπάνω παραδείγματα ήδη χρησιμοποιούνταν σε κάποιες τάξεις, ίσως και με αυτόν τον τρόπο. Τώρα, όμως η ένταξή τους στην καθημερινή διδασκαλία καθίσταται πλήρως αναγκαία.

Μοντελοποίηση και συνδέσεις με τον πραγματικό κόσμο

Τα Μαθηματικά του μέλλοντος στο Λύκειο καλούνται να βοηθήσουν τους μαθητές να:

• ερμηνεύουν δεδομένα και καταστάσεις με μαθηματικά εργαλεία,
• κατασκευάζουν μοντέλα για την κατανόηση και πρόβλεψη φαινομένων,
• συνεργάζονται για την επίλυση αυθεντικών προβλημάτων.

Παραδείγματα:

• Μοντελοποίηση της εξάπλωσης ενός ιού με εκθετικές συναρτήσεις,
• Προβλήματα βελτιστοποίησης σε πραγματικά σενάρια (οικονομικά, περιβαλλοντικά, τεχνικά),
• Χρήση στατιστικής και πιθανοτήτων σε κοινωνικά φαινόμενα.

Ο μαθηματικός γραμματισμός στην εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης

Σε έναν κόσμο όπου η ΤΝ μπορεί να λύνει γρήγορα εξισώσεις ή να κάνει αριθμητικούς υπολογισμούς, η αξία του μαθηματικού γραμματισμού μετατοπίζεται στη διατύπωση ερωτημάτων, στην ερμηνεία αποτελεσμάτων, και στη λογική επιχειρηματολογία.

Ο μαθητής του αύριο χρειάζεται να:

• διακρίνει τα όρια ενός αλγορίθμου,
• κατανοεί πώς δημιουργούνται τα μοντέλα στα οποία βασίζεται,
• ασκείται στην κριτική σκέψη και στην αξιολόγηση μαθηματικών ισχυρισμών.

Συμπέρασμα

Το Λύκειο του μέλλοντος δεν θα ζητά απλώς “σωστές απαντήσεις”. Θα ενθαρρύνει την ανακάλυψη, τη μαθηματική έκφραση, την καινοτομία. Τα Μαθηματικά σε αυτό το πλαίσιο λειτουργούν ως εργαστήριο σκέψης: λιγότερο ως επανάληψη γνωστών διαδικασιών και περισσότερο ως καλλιέργεια της ικανότητας του ανθρώπου να κατανοεί, να δημιουργεί, να ερμηνεύει και να αναστοχάζεται.